دمیدن در بحران سوریه و بازگشت بیش از صد تروریست آموزش دیده در سوریه به فرانسه این کشور را با چالش امنیتی جدی مواجه کرد، هر گونه سنگ اندازی و سیاست شتاب زده در قبال سوریه و سایر کانون های بحران در منطقه می‌تواند دوباره مستعد بحرانی جدید برای فرانسه شود و حداقل آسیب آن ناکامی سیاستهای فرانسه در احیای نقش خود به عنوان یک قدرت بزرگ و موثر در خارج از مرزها در جهانی است که به سمت چند قطبی شدن حرکت می‌کند.
سوریه در حالی به استقبال هفتادمین سالگرد استقلال خود می‌رفت که با حمله موشکی ائتلاف غربی بار دیگر طعم دخالت قدرتهای استعماری کهن را در خاک خود چشید. در ۱۷ آوریل ۱۹۴۶ باقیمانده نیروهای نظامی فرانسه ،پس از ۲۶ سال قیمومیت بر سوریه از این کشور خارج شدند. اما رفتن چشم آبی‌های فرانسوی از منطقه همیشگی نبوده به طوری که در سالهای اخیر و به خصوص با روی کار آمدن امانوئل مکرون در فرانسه شاهد آن هستیم که این کشور حضور خود در غرب آسیا را با باز تعریفی مجدد، شدت بخشیده است و به دنبال نفوذ در مناطق مختلف غرب آسیاست. این سیاست فرانسه سوالاتی به همراه خود می آورد؛آیا فرانسه به دنبال احیای نفوذ سنتی خود در مناطق مهم جهان مثل غرب آسیا در دوران استعماری است ؟ و یا اینکه فقط به دنبال منافع اقتصادی است؟ آیا تهدیدات تروریسم ارتباطی با این بازآفرینی نفوذ مجدد فرانسه داشته است؟ سیاستهای فرانسه در این زمینه تا چه میزان با اتحادیه اروپا و از طرف دیگر با آمریکا هماهنگ است و تا چه میزان به صورت منفرد عمل می‌کند؟
زمینه تاریخی
سابقه حضور فرانسه در خاورمیانه به قرن ۱۹ برمیگردد. پس از استقلال سوریه و لبنان که تحت قیمومت فرانسه بودند، سیاست فرانسه تا حدود سال ۱۹۶۰ به سمت رژیم صهیونیستی گرایش داشت و به حمایت نظامی از این رژیم می‌پرداخت و همچنین چون کشور فرانسه در دانش هسته ای بسیار پیشرفته بود، از این قابلیت خود در جهت هسته ای کردن اسرائیل نیز استفاده کرد. فرانسه در جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1956 بر سر ملی شدن کانال سوئز جانب اسرائیل را گرفت و همراه با بریتانیا برای کمک به رژیم صهیونیستی به مصر حمله کرد.
رویکرد منطقه‌ای فرانسه در دوران ژنرال دوگل دچار یک چرخش و دگرگونی شد. پاریس حمایتهای نظامی خود از تل‌آویو را کمتر کرد و به سمت برجسته کردن منافع اقتصادی در رابطه با اعراب حرکت کرد. این رویکرد از آنجا اهمیت دارد که پایه و مبنایی برای سایر روسای جمهور فرانسه بعد از دوگل شد. فرانسه از این زمان به بعد به خاورمیانه برای تامین انرژی خود بیشتر توجه کرد و همچنین به این منطقه ثروتمند (در اثر ورود دلارهای نفتی) به عنوان بازار مهمی برای فروش محصولات مختلف خود نگاه میکرد.
پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه مخالف حمله آمریکا به عراق بود این مساله باعث شد تا آمریکا به سمت منزوی کردن فرانسه حرکت کند. این عاملی شد تا کاخ الیزه در ادامه مجبور به همراهی با آمریکا در مسائل مختلف مثل امور افغانستان، خروج نیروهای سوری از لبنان در سال 2005 و مساله هسته ای ایران بپردازد. از سال ۲۰۰۷ به بعد و در زمان سارکوزی اما همراهی فرانسه با آمریکا بیشتر شد و پاریس سعی نمود تقریبا نقش سابق بریتانیا را در سیاستهای مشترک با آمریکا بر عهده گیرد.
مکرون در پی بازیابی حضور در غرب آسیا
فرانسه در سال های اخیر، به سرعت درگیر جنگ های نظامی در آفریقا - مانند لیبی، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی بوده است - اما اخیرا به یک نیروی دیپلماتیک در خاورمیانه تبدیل شده است. اگرچه فرانسه در تامین منافع اقتصادی خود در غرب آسیا موفقیتهایی داشته است، اما در بعد سیاسی با برخی سیاستهای شتابزده به عنوان مثال در برابر سوریه و ایران، نتوانسته است کاملا اهداف خود را تامین کند. بنابراین پاریس در اواخر دوران فرانسوا اولاند و اوایل دوران امانوئل ماکرون سعی نمود در بخشهای مختلف آسیا به اقتضا موضوع، سیاستهای جدیدتری را در دستور کار خود قرار دهد. محور اصلی سیاستهای ماکرون احیای شکوه و عظمتی است که قبلا شارل دوگل آنرا مدنظر داشت اما قطعا تفاوتهایی در تاکتیکها و بعضی راهبردهای ماکرون دیده میشود.
ماکرون با بررسی برخی از سیاستهای ناکام دهه اخیر فرانسه سعی نموده برای جبران آنها از یک سو چند جانبه گرایی را به عنوان سیاستی عام و موفقیت آمیز در قالب همسویی با آمریکا و اتحادیه اروپا در مورد مناطق مختلف جهان و بخصوص غرب آسیا در پیش گیرد بر این اساس در مورد فشار منطقه ای بر ایران تاکید می‌کند یا سیاستی مشترک با غرب و آمریکا در سوریه را پیگیری می‌کند اما از آنجا که ثبات در خاورمیانه را حیاتی تلقی می‌کند با وجودی که ایران را مانند برخی کشورهای عربی متحد خود نمی‌داند ثبات خاورمیانه را در گرو ثبات ایران قلمداد می‌کند. از طرف دیگر ماکرون با توجه به سیاست نگاه به شرق آمریکا که از زمان اوباما صریحا اعلام شد و تا کنون نیز ادامه یافته، درصدد پر کردن خلا احتمالی حضور آمریکا در برخی نقاط آسیاست. با این راهبرد عظمت گذشته فرانسه به شکلی نو احیا میشود چه در چارچوب اتحاد دولت‌های غربی و چه با سیاستهای منفرد. به عنوان مثال علاوه بر همراهی با آمریکا و بریتانیا در حمله موشکی شنبه به سوریه ، فرانسه پیش‌تر تهدید کرده بود که در صورت ادامه دادن حملات شیمیایی به صورت مجزا نیز به سوریه حمله خواهد گرفت.
تعارض در سیاستهای آسیایی فرانسه
وقتی به سیاست خارجی فرانسه در ده سال گذشته در منطقه غرب آسیا نگاه میکنیم تعارضات و بعضا اشتباهات استراتژیکی دیده میشود. در اوایل بحران سوریه، فرانسه نقش موثری در تسلیح مخالفان بشار اسد ایفا کرد و کشورهای اروپایی را متقاعد نمود تا برای گروههای مخالف اسد سلاح ارسال کنند نتیجه این سیاست ظهور گروههای مختلف تروریستی – تکفیری در سوریه بود که نه تنها به سقوط دمشق نینجامید بلکه در نتیجه جنایات این گروه‌ها، اعتبار ضرورت مقابله دولت مرکزی سوریه با گروههای تروریستی برای جهانیان بیشتر ملموس گردید. این اشتباهات وقتی آشکار تر شد که خود فرانسه هدف گروههای تروریستی سوری که فرانسه از آنها حمایت سیاسی و لجستیکی کرده بود قرار گرفت.
همچنین در جریان اختلافات فلسطین و رژیم صهیونیستی، فرانسه به طور سنتی موضع تشکیل دو دولت را در پیش گرفته و برای هدایت تل‌آویو به سمت تن دادن به این امر از اهرم نفوذ و نزدیکی به اسرائیل استفاده کرده و می‌کند اما لابی صهیونیست‌ها در فرانسه به اتخاذ سیاستهایی انجامیده است که در عمل متضاد با منافع فلسطینیان می‌باشد.
نقش فرانسه در رقابت های درون منطقه ای
فرانسه سعی می‌کند از رقابتهای درون منطقه ای بین عربستان و ایران یا مصر و اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس در جهت بهره‌برداری هر چه بیشتر در راستای منافع تجاری خود استفاده کند. بنابراین مشاهده میشود که حاکمان الیزه با وجود مخالفتهای بعضی از احزاب با فروش سلاح به عربستان همچنان این روند ادامه می‌دهند و سعی می‌کنند حتی در این زمینه با سایر قدرتهای بزرگ رقابت کند. این کشور همچنین سعی کرده است تا عربستان را متوجه نقش فرانسه در فروش تسلیحات کند. فرانسه یکی از طرفهای مذاکره برای هسته ای شدن عربستان است. از طرف دیگر ماکرون و وزیر امور خارجه او با سفرهای مختلف به منطقه دیپلماسی فعالی را پیگیری می‌کنند زیرا منافع اقتصادی و سیاسی و نظامی خود در منطقه را در پیوند تنگاتنگی می بینند.
آینده سیاستهای فرانسه در منطقه
یکی از مشکلاتی که همواره در سیاستهای کشورهای فرامنطقه ای در منطقه پر تنش غرب آسیا وجود داشته است،لابی ها و پیگیری منافع کوتاه مدت مانند فروش اسلحه بدون توجه به عواقب دراز مدت آن بوده است.افکار عمومی این کشورها به دنبال صلح و ثبات و آرامش هستند.زمانی که آمریکا به عراق حمله نمود با تنفر عمومی مردم خاورمیانه مواجه شد واین مساله به یکی از چالشهای جدی این کشور در سالهای پس از آن تبدیل شد. فرانسه سعی نموده با دیپلماسی فرهنگی تصویری مثبت از خود در این منطقه نشان دهد. با توجه به اینکه پاریس می‌خواهد نقش دراز مدتی در این منطقه داشته باشد زمانی در سیاستهای خود موفق خواهد بود که بازی برد-برد را در دستور کار خود قرار دهد. اصلی‌ترین منفعت مردم و گروههای مختلف غرب آسیا امنیت و ثبات و عدم دخالت خارجی در امور داخلی این کشورهاست که با سیاستهای جنگ طلبانه عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی که به طور جد فرقه‌گرایی را در کشورههای منطقه دنبال می‌کنند به خطر افتاده است. بنابراین فرانسه تا زمانی که در جهت منافع کوتاه مدت اقتصادی از فروش سلاح و سیاست های این کشورها حمایت کند در سیاستهای آینده خود با ناکامی مواجه خواهد شد. همچنان که دمیدن در بحران سوریه و بازگشت بیش از صد تروریست آموزش دیده در سوریه به فرانسه این کشور را با چالش امنیتی جدی مواجه کرد. هر گونه سنگ اندازی و سیاست شتاب زده در قبال سوریه و سایر کانون های بحران در منطقه می‌تواند دوباره مستعد بحرانی جدید برای فرانسه شود و حداقل آسیب آن ناکامی سیاستهای فرانسه در احیای نقش خود به عنوان یک قدرت بزرگ و موثر در خارج از مرزها و در جهانی است که به سمت چند قطبی شدن حرکت می‌کند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/9903
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
